صهبای دانشوری در سبوی کتاب

سخن آغازین: دین اسلام با دستور به «خواندن» آغاز شد. نام اولین سوره قرآن «فاتحه الکتاب» است همان طور که دومین و بزرگترین سوره قرآن هم با کلمه «کتاب» می آغازد. در طول دویست و پنجاه سال دوران امامت قبل از عصر غیبت حضرت موعود - علیه السلام- چهارصد کتاب از شیعه به دست داده می شود. با توجه به جایگاه والا و عمیق علم در قرآن و سنت باید تعداد کتابخانه های دانشمندان مسلمان را به اندازه خود دانشمندان تلقی کرد. در معرفی کتابخانه های دانشمندان شیعی، دامن این قلم فقط به اندازه یک موی از آن بحر بی کران تر شده و تنها به معرفی هفده کتابخانه اکتفا می کند. اگر همت بزرگان کتابخانه حضرت آیت الله العظمی مرعشی نجفی در اجرای دایره المعارف کتابخانه های جهان هر چه زودتر به نتیجه برسد گنجی بس بی نظیر از کتابخانه های همه دانشمندان به ویژه دانشمندان شیعی به دست خواهد آمد.

اولین کتابخانه: تاریخ تأسیس اولین کتابخانه، معلوم نیست اما به طور مسلّم از آغاز قرن سوم گروه کثیری از دانشمندان، کتابخانه شخصی معتبر داشته اند. گاه این کتابخانه ها چون میراثی گرانبها به فرزندان دانشمند و دانش دوست آنان می رسیده و گاه تا چند قرن، تداوم داشت. می دانیم که کتابخانه های بلاد شرق در خراسان و ماوراالنهر، قدمت بیشتری دارند. شاید کتابخانه مدرسه احمد بن اسد بن سامان (متوفای 295ق) اولین کتابخانه باشد و پس از آن کتابخانه مشهد ابوحنیفه و نظامیه بغداد ممکن است در منطقه عراق، اولین کتابخانه باشد زیرا با اوصاف «اقدام عهدا» و «اول مدرسه فتحت فی العراق» توصیف شده اند اما کتابخانه حیدریه نجف با عبارت «منذ عهد بعید» معرفی شده پس از آنها قدمت کمتری باید داشته باشد.

از کتابخانه شخصی دانشمندان و وزرا باید نخست کتابخانه ابو عمرو (متوفای 154ق) را نام برد و آن گاه از کتابخانه یحیی برمکی (متوفای190ق) سخن گفت. برخی هم کتابخانه خالد بن یزید بن معاویه را کهن ترین می دانند. مسلم بن شهاب محمد الزهری در سال 124 قمری کتابخانه ای ایجاد کرد که شاید همان، اولین کتابخانه باشد.ادامه مطلب...

 نوشته شده توسط در پنج شنبه 87/12/15 و ساعت 9:53 عصر | نظرات دیگران()