موسسه رخسار قرآن
قضاوت زن
و تفسیر متفاوت فقیهان از آیه 34 سوره نساء
اشاره: مطلب ذیل برگرفته از فصل دوم پایان نامه کارشناسی ارشد حسین عسکری با عنوان «بررسی فقهی و حقوقی کنوانسیون رفع تبعیض علیه زنان» در رشته فقه و مبانی حقوق اسلامی است است که در پاییز 1384 تالیف شده است.
قضاوت یکی از حقوق اجتماعی زنان است که همواره در کانون منازعه‌ی فقیهان سنّتی و نواندیش قرار داشته است. علاوه بر مخالفت بیشتر فقهای امامیه با قضاوت زن، جمعی از فقهای متأخر با تصدی این منصب به وسیله‌ی زنان مخالفتی ندارند. در قرآن کریم به عنوان اوّلین و معتبرترین منبع استنباط فقهی، به طور صریح آیه‌ای در تأیید یا ردّ قضاوت زن وجود ندارد، امّا مفسران و فقیهان بااستناد به چهار آیه از قرآن، کوشش می‌کنند که از مفهوم و تفسیر این آیات، موضع قرآن در این باره را به دست آورند. آیه ذیل از آن جمله است:
الرِّجالُ قَوّامُونَ عَلَی النِّساءِ بِما فَضَّلَ اللهُ بَعْضَهُمْ عَلَی بَعْضٍ وبِما اَنْفَقُوا مِنْ اَمْوالِهمْ؛ (1) مردان سرپرست زنانند بدان روی که خداوند برخی از آنان را بر برخی دیگر برتری داده است و برای آنکه مردان از دارایی‌های خویش می‌بخشند.
بحث فراوانی در مدلول آیه از نظر برتری مرد بر زن مطرح است که آیا ناظر به برتری در عقل و دانش، استعداد فهم و قدرت مدیریت است یا ناظر به امور دیگر است؟ از جهتی دیگر، این برتری‌ها امور ذاتی و دایمی است یا عرضی و قابل کسب؟ آیا مربوط به دوران و شرایط خاصی است که زمینه‌ی عقب ماندگی و گوشه‌گیری زن و دور ماندن از قافله‌ی دانش بوده و در نتیجه نتوانسته تجربه‌ی مدیریتی کسب کند یا اختصاص به زمان و شرایط خاصی ندارد و مسأله، همیشگی و کلّی است؟ (2)
شأن نزول
مشهورترین روایت شأن نزول این آیه حاکی از آن است که درباره‌ی «سعد بن ربیع» و همسرش «حبیبه دختر زید بن ابوهریره» نازل شده است. آن دو از انصار بودند و قضیه چنین است: حبیبه با شوهر خود ناسازگاری کرد، شوی او، او را زد. زن با پدر خود خدمت رسول اللّه رسیدند، پدر او به حضرت عرض کرد: «من دختر عزیز خود را به همسری سعد بن ربیع دادم، اینک بر صورت او سیلی می‌زند.» پیغمبر فرمود:«تو هم شوهر او را قصاص کن.» آن دو رفتند تا از شوهر او قصاص گیرند، پس از زمانی کوتاه پیامبر فرمود:«برگردید، جبرئیل بر من آمد و از اللّه تعالی آیه‌ای نازل کرد.» آن‌گاه فرمود: «ما امری را می‌خواهیم و خواسته‌ی خدا چیز دیگری است و کاری را که خداوند تعالی فرماید، مسلّماً بهتر است؛ بدین ترتیب قصاص برداشته شد.» (3)ادامه مطلب...
نوشته شده توسط موسسه رخسار قرآن در پنج شنبه 88/1/6 و ساعت 1:9 صبح | نظرات دیگران()
